تحقیق درباره اهمیت سیاسی دریای مازندران ( دریای خزر )
•
تحقیق درباره اهمیت سیاسی دریای مازندران ( دریای خزر )
برای توضیحات بیشتر و دانلود کلیک کنید
- تحقیق درباره اهمیت سیاسی دریای مازندران ( دریای خزر )
فهرست مطالب
مقدمه
عوامل بروز ناامنی در منطقه خزر
دیدگاه های ایران را نسبت به رژیم حقوقی دریای خزر :
اهمیت ایران برای کشورهای قفقاز
رویکرد چین به حضور آمریکا در آسیای مرکزی
سیاست چند وجهی چین در آسیای مرکزی مبتنی بر سه اصل می باشد:
الف) حل منازعات مرزی با کشورهای منطقه؛
ب) مناسبات منطقه ای دوستانه با کشورهای منطقه؛
ج) جلوگیری از برتری هژمونیک یک قدرت؛
رویکرد ترکیه به آسیای مرکزی و قفقاز
1- روند تحول تاریخی
2- سیاست ترکیه پس از استقلال جمهوری هامقدمه
ظهور و شکل گیری منطقه خزر بر روی نقشة سیاسی جهان از رویدادهای مهم و پیامدهای بارز فروپاشی شوروی محسوب می شود و می توان آن را یک مولود ژئوپلیتیکی نامید.تا قبل از این ،تاریخ دریای خزر به عنوان یک دریای متعلق به شوروی و ایران شناخته می شد و طبق قراردادهایی که رسماً مورد قبول دو کشور بود (1921 و 1940 میلادی) عرصه مشترک دریای دو کشور محسوب می شد.اما در عمل ،حکومت شوروی با توجه به این که خاک آن کشور دریای خزر را از سه طرف احاطه می نمود ،نفوذ بیشتری بر این دریا اعمال می کرد .به همین دلیل آمریکا به این دریا بیشتر به صورت یک دریاچة داخلی نگاه می کرد و در امور آن مداخله نمی کرد.به دنبال فروپاشی شوروی و ظهور سه کشور جدید قزاقستان ،ترکمنستان و آذربایجان در اطراف دریای خزر ،سهم روسیه از این دریا یکباره از سه چهارم به یک پنجم تنزل کرد و از این زمان دریای خزر در کانون یک منطقة جدید بین المللی قرار گرفت.9
ظهور منطقة جدید خزر فقط یک نماد بر روی نقشة سیاسی نبود ،بلکه تغییرات مهمی در فعل و انفعالات داخلی و دیدگاه های قدرت های خارجی نسبت به آن به وجود آورد.گرچه منطقة خزر در مفهوم جغرافیایی کلمه ، دربرگیرندة پنج کشور ساحلی دریای خزر است ،ولی ژئوپلیتیک آن را
نمی توان و نباید از منطقة وسیع تر آسیای مرکزی و قفقاز جدا ساخت.در واقع،منطقة خزر حلقة اتصال میان پنج کشور آسیای مرکزی و سه کشور قفقاز و ایران و روسیه است.در این منطقه وسیع ژئوپلیتیکی که از شرق به مرزهای چین و از غرب به دریای سیاه متصل می گردد،روسیه و ایران که در مقایسه با کشورهای تازه استقلال یافته از سابقة بسیار طولانی حاکمیت برخوردارند ،دو قدرت منطقه ای محسوب می شوند و به همین دلیل نقش آفرینی های آن ها در حل مسائل منطقه و دیدگاه های مستقلی که نسبت به مداخلة قدرت های برون منطقه ای دارند،حائز اهمیت است.ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود ،یعنی قرار گرفتن در فاصلة دو کانون بیضی استراتژی انرژی جهان که در آن بیش از 7 درصد نفت اثبات شده و بیش از 40 درصد ذخائر گاز طبیعی جهان متمرکز است،دارای یک ویژگی استراتژیکی خاصی است که نمی توان ایفای نقش طبیعی این کشور را در انتقال منابع انرژی منطقه خزر به بازارهای جهانی نادیده گرفت .10بدون شک مسئله خزر برای جمهوری اسلامی ایران یک مسئله امنیتی است .اگر چه در اغلب موارد بحث اصلی بر سر اقتصاد است و نفت به عنوان عامل اصلی اختلاف کشورهای ساحلی در نظر گرفته می شود،اما هرچه زمان جلوتر می رود ،با توجه به رقابت قدرت های بزرگ وتحریک برخی از کشورهای ساحلی و اقدامات یک جانبه برای تعیین سهم خود در دریای خزر ،احتمال داده می شود که دریای خزر از دریای صلح و دوستی ملت های ساحلی خارج شود و کشورهای ساحلی به خرید تجهیزات نظامی روی بیاورند.
عوامل بروز ناامنی در منطقه خزر
1- اقدامات برخی از کشورهای ساحلی جهت بهره گیری یک سویه از منابع اقتصادی خزر
2-تلاش برای ایجاد ناوگان نظامی یا دعوت از نیروهای نظامی بیگانه ؛
3- اختلاف میان کشورهای ساحلی بر سر رژیم حقوقی دریای خزر و مسیرهای خطوط لوله نفت و گاز؛
4- آلودگی زیست محیطی خزر؛
5- گسترش ناتو به شرق که به تدریج در حال نزدیکی به خزر می باشد.
جمهوری اسلامی ایران با توجه به وضعیت ساحل خود در دریای خزر و باستناد به پیمان دوستی 1921 و موافقتنامه 1940 میان ایران و اتحاد جماهیر شوروی که به موجب آن دریای خزر به عنوان دریایی مشاع میان دو کشور تلقی شده و هرگونه بهره برداری از آن توسط کشورهای خارج از حوزه خزر ممنوع اعلام گردیده ،خواستار تعیین حقوقی جدید مشاع میان کشورهای ساحلی گردید.این رژیم حقوقی علاوه این که یک نوار ساحلی برای آب های سرزمینی هر کشور در نظر می گرفت ،در خصوص شیلات ،کشتیرانی، محیط زیست و فعالیت های نظامی قائل به ایجاد رژیم جداگانه ای بود.ولی مهم ترین موضوع بحث چگونگی بهره برداری کشورهای ساحلی از ذخائر انرژی زیربستر دریا می باشد که ایران در این زمینه معتقد بود که ذخائر خارج از آب های سرزمینی به صورت مشاع میان 5 کشور بهره برداری گردد.
با این دیدگاه بود که در سال 1992 آیت ا… هاشمی رفسنجانی ،رئیس جمهور وقت اصول تشکیل سازمان کشورهای ساحلی دریای خزر را در حاشیه اجلاس سران اکو به تصویب رساند که در عمل به دلیل عدم توفیق در رژیم حقوقی شکل نگرفت ،چون اکثر کشورهای ساحلی بر تقسیم دریا تأکید و اصرار داشتند .جمهوری اسلامی ایران رژیم تقسیم سطح و بستر دریا براساس سهم ایران را ترجیح می دهد . در مقابل ،روسیه معتقد به استفاده مشترک یا مشاع از سطح دریا است که این موضوع با مخالفت ایران رو به رو می باشد .زیرا براساس این دیدگاه ناوگان نظامی روسیه تا نزدیکی ساحل همة کشورها می توانند تردد نمایند و این امر می تواند یک تهدید بالقوه برای ایران محسوب گردد.لذا برای کاهش این تهدید باید میان ایران و روسیه منطقة حایلی ایجاد شود تا نیروی دریای روسیه کنترل گردد.به همین دلیل ایران بر پیشنهاد تقسیم سطح و بستر تأکید دارد.11